Muzeum Sztuki w Łodzi jest po MoMA drugim najstarszym muzeum sztuki nowoczesnej na świecie. Jako jedyne w Polsce posiada tak pokaźną kolekcję sztuki XX i XXI wieku, która jest konsekwentnie poszerzana. Są w niej prace takich artystów jak: Joseph Beuys, Max Ernst, Teresa Żarnower, ale także Konrada Smoleńskiego - autora dźwiękowej instalacji na ostatnim Biennale Sztuki w Wenecji, Cezarego Bodzianowskiego czy Allana Sekuly. To w ms2 będzie można zobaczyć między innymi słynną Marylin Monroe Andy’ego Warhola z 1964 roku, a także obraz Andrzeja Wajdy „Mózg hydraulika”, który namalował zanim został reżyserem. Wśród archiwalnych druków ulotnych Muzeum znajdzie się też scenopis rysunkowy do filmu Wajdy „Jan Matejko”.

Muzeum Sztuki w Łodzi nie prezentuje stałej wystawy swoich zbiorów. Zamiast tego buduje nowe ekspozycje umożliwiając ciągłą reinterpretację kolekcji, jej aktualizowanie i nadawanie nowych znaczeń zgromadzonym w niej pracom. Zgodnie z tym założeniem wystawa „Atlas nowoczesności” zaproponuje zwiedzającym nowe spojrzenie na łódzkie zbiory. Będzie to intrygująca, wielowątkowa opowieść o dziejach nowoczesności, zarysowana wokół 14 najważniejszych zjawisk, które się z nią kojarzą, m.in: emancypacja, autonomia, industrializacja, kapitał, urbanizacja, eksperyment, mechanizacja czy rewolucja. Dzieła pochodzące z różnych okresów, reprezentujące odmienne artystyczne postawy i kierunki stworzą wokół każdego z pojęć barwny kolaż. Wystawa stawiać będzie pytania o to jak zmieniało się postrzeganie tych zjawisk i do jakiego stopnia kształtują one dzisiejszą rzeczywistość. Na ekspozycji na 3 piętrach ms2 będzie można zobaczyć ponad 200 prac, w tym dopiero co zakupione lub nie pokazywane jeszcze publiczności.

Historia łódzkiej kolekcji
Powstanie łódzkiej kolekcji stanowi fenomen na skalę światową z kilku względów. Po pierwsze inicjatywa wyszła od samych artystów. Niezwykły zbiór powstał dzięki zapałowi i zaangażowaniu członków grupy „a.r.”: Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro, Henryka Stażewskiego oraz poetów Juliana Przybosia i Jana Brzękowskiego. Ich działalność i kontakty, sięgające od Moskwy do Paryża, umożliwiły utworzenie wybitnej, międzynarodowej kolekcji sztuki im współczesnej. Po drugie - swoje dzieła przekazali do kolekcji w darze najbardziej progresywni przedstawiciele ówczesnej europejskiej awangardy, których nazwiska dopiero kilka lat później weszły do kanonu współczesności. Fakt ten sprawił, że kolekcja grupy „a.r.” stała się wyjątkowym symbolem solidarności i współpracy awangardy. I w końcu – wyjątkowo otwarta okazała się postawa ówczesnych władz miejskich Łodzi, które, mimo pewnych obaw, zdecydowały o włączeniu rewolucyjnej w owym czasie kolekcji do powstającego właśnie miejskiego Muzeum Historii i Sztuki im. Juliana i Kazimierza Bartoszewiczów, z siedzibą przy Placu Wolności. Zbiory są konsekwentnie poszerzane o międzynarodową sztukę nowoczesną i współczesną od ponad 80 lat.

Od 2008 roku kolekcja w zupełnie nowych odsłonach  prezentowana jest w ms², filii Muzeum Sztuki– zmodernizowanym budynku XIX-wiecznej tkalni.

„Atlas nowoczesności” to wystawa pozwalająca w nowy sposób spojrzeć na kolekcję Muzeum Sztuki, ale przede wszystkim – to snuta za pomocą dzieł z niej pochodzących opowieść o nowoczesności i jej znaczeniu dla nas dzisiaj. Nie ma bardziej odpowiedniego miejsca, by snuć taką opowieść, jak Muzeum, którego historia ściśle powiązana jest z losami artystycznego modernizmu.

Koniec nowoczesnej epoki i nadejście nowych czasów – czasów, w których miałyby obowiązywać inne paradygmaty – obwieszczano już wielokrotnie. Mimo to, świat jaki znamy, wciąż w istotnej mierze określają zjawiska, procesy, idee i wyobrażenia, które pojawiły się w nowoczesności. Kultura, modele naukowej wiedzy, rzeczywistość społeczna, formy polityczności, mechanizmy ekonomiczne, nasze wyobrażenia o sobie samych, wreszcie nasze pragnienia i lęki – temu wszystkiemu kształt nadała nowoczesność. Poznawanie nowoczesności jest zatem konieczne, jeśli staramy się zrozumieć współczesny świat i chcemy się w nim odnaleźć.

Wystawa w ms2 nie opowiada o dziejach nowoczesności ujętych chronologicznie ani tym bardziej o historii modernistycznej sztuki. Skupia się natomiast na najważniejszych zjawiskach, które w powszechnym odczuciu wiążą się z tym, co nowoczesne, takich jak: emancypacja, autonomia, industrializacja, kapitał, urbanizacja, eksperyment, mechanizacja czy rewolucja. Tworząc wokół każdego z nich „kolaż” zbudowany z dzieł pochodzących z różnych okresów, reprezentujących różne estetyki i różne artystyczne postawy, wystawa stawia pytania o to, jak zmieniał się charakter tych zjawisk, jak zmieniało się ich postrzeganie a przede wszystkim o to, jak dalece kształtują one dzisiejszą rzeczywistość.

„Atlas nowoczesności” to kolejny etap rozpoczętych siedem lat temu prac nad kolekcją Muzeum Sztuki, których celem jest badanie, reinterpretacja i aktualizowanie znaczeń znajdujących się w niej dzieł. Prace te zostały zainaugurowane realizacją w latach 2007-2008 serii trzech wystaw ukazujących muzealne zbiory z trzech różnych perspektyw badawczych: politycznej, formalistycznej i psychoanalitycznej. Od 2008 roku zbiory te są wystawiane w najnowszym oddziale Muzeum Sztuki, ms2, a ich kolejne prezentacje zrywają zarówno z chronologicznym układem dzieł, jak i ideą „wystawy stałej”. W ramach pracy nad kolekcją realizowane są kolejne projekty wystawiennicze na nowo odkrywające zawarty w niej potencjał – także w konfrontacji z innymi kolekcjami (jak np. w wystawie „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm”).

Kolekcję udostępniono publiczności po raz pierwszy w lutym 1931 r. w pierwotnej siedzibie muzeum w ratuszu przy Placu Wolności 1. Zbiory grupy „a.r.” gromadzone były w latach 1929–32 i uzupełniane do 1938 roku. Inicjatorem i głównym animatorem akcji pozyskiwania darów od artystów był malarz i teoretyk sztuki Władysław Strzemiński, aktywnie wspierany przez rzeźbiarkę Katarzynę Kobro, malarza Henryka Stażewskiego oraz poetów Jana Brzękowskiego i Juliana Przybosia. Zebrana Kolekcja w swym wymiarze ideowym stanowi obraz preferencji artystycznych Strzemińskiego, choć jej kształt ostateczny jest wypadkową działań wielu osób, w tym Henryka Stażewskiego, Hansa Arpa i Michela Seuphora. Kolekcja grupy „a.r.” stanowiła przegląd awangardowych nurtów i tendencji końca lat 20. minionego wieku, i stała się początkiem zbiorów sztuki nowoczesnej, które są wciąż uzupełniane współczesnymi dziełami z obszaru sztuki eksperymentującej. Niezmienne otwarcie na współczesność jest kontynuacją ideowych źródeł, które doprowadziły do powstania kolekcji. W ramach nowej odsłony zostaną zaprezentowane prace awangardowych twórców z kolekcji grupy „a.r.”, m. in.: Maxa Ernsta, Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro, Kurta Schwittersa, Kazimierza Podsadeckiego, Janusza Marii Brzeskiego, Teresy Żarnower, Mieczysława Szczuki. W kontekście zagadnień tworzących nowoczesność usytuowane zostaną prace Włodzimierza Borowskiego, Dereka Boshiera, Bridget Riley, Christiana Boltanskiego, Josepha Beuysa, Ewy Partum, Aliny Szapocznikow, Krzysztofa Wodiczki, Edwarda Krasińskiego, Konrada Smoleńskiego, Cezarego Bodzianowskiego, Liama Gillicka, Zbigniewa Libery, Artura Żmijewskiego, Antje Majewski czy Allana Sekuly, a także obiekty i druki ulotne pochodzące z archiwum Muzeum, m. in. scenopis rysunkowy do filmu „Jan Matejko”, Andrzeja Wajdy.

Ekspozycję przygotował zespół kuratorski pod kierunkiem dyrektora Jarosława Suchana.

Atlas nowoczesności. Kolekcja sztuki XX i XXI wieku
ms2,ul. Ogrodowa 19, Łódź
Otwarcie: 24 stycznia 2014, piątek, g. 18.00
Na otwarcie wstęp wolny.