Jubileuszowa gala Nagrody Literackiej m.st. Warszawy odbyła się 18 czerwca na barce Nowa Fala przy Bulwarach Wiślanych. Podczas otwartego dla publiczności wydarzenia zostali ogłoszeni tegoroczni laureaci i laureatki w pięciu kategoriach: proza, poezja, literatura dziecięca (tekst i ilustracje), książka o tematyce warszawskiej oraz, po raz pierwszy, w kategorii komiks i powieść graficzna. 

Laureatów wyłoniło jury w składzie: Justyna Sobolewska (Przewodnicząca Jury), Maciej Jakubowiak (Sekretarz Jury), Eliza Kącka, Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Agnieszka Sowińska oraz Karolina Szymaniak. Spośród ponad 700 zgłoszonych książek jurorzy wybrali pięć, a ich autorzy i autorki otrzymali nagrody pieniężne po 30 tysięcy złotych. Pozostali nominowani – po 5 tysięcy złotych. 

Warszawski twórca

W tym roku tytułem warszawskiego twórcy został uhonorowany Piotr Sommer - poeta, eseista i tłumacz współczesnej poezji anglosaskiej, od prawie 30 lat redaktor naczelny miesięcznika „Literatura na Świecie”. Przewodnicząca jury Justyna Sobolewska tak napisała o nim w laudacji: Twórca warszawski może nam pokazać to miasto od zupełnie innej strony. Tak jak Piotr Sommer, poeta, eseista i tłumacz, który urodził się w Wałbrzychu, studiował w Warszawie, mieszkał w Otwocku i w Sulejówku, czyli pod Warszawą. (...) Podwarszawskość jest kluczowa, bo nie ma warszawskości bez podwarszawskości. Warszawa wsiada w kolejkę i jedzie linią otwocką, jak u Białoszewskiego. Warszawa rozpycha się, pochłania kolejne stacje i miejscowości. A one mają swoje historie. (...) Podwarszawskość jest przelotowa, wychylona ku pociągowi, skupiona na czasie, przyspiesza, idzie dziarsko – tak jak wiersze Sommera.

Tytuł warszawskiego twórcy jest przyznawany pisarzom i pisarkom związanym z Warszawą za całokształt twórczości. Mianem tym mogą się poszczycić m.in. Joanna Rudniańska, Kazimierz Orłoś, Hanna Krall, Ernest Bryll oraz Wiesław Myśliwski. Tytułowi towarzyszy nagroda pieniężna w wysokości 100 000 zł. 

Nagrody w pięciu kategoriach

W kategorii proza laureatem został Andrzej Stasiuk. Zwycięstwo przyniosła mu książka Przewóz wydana przez Wydawnictwo Czarne. To ponowne wyróżnienie Nagrodą Literacką m.st. Warszawy dla tego twórcy. Poprzednio laur przyniosła mu książka Wschód (2015).  Co wpłynęło na decyzję jury? Eliza Kącka i Karolina Szymaniak tak napisały w laudacji: Idzie o rytm, w jakim toczy się opowieść. O rytm wspomnień. Idzie wreszcie o samą granicę i jej rytmy. Bo nie da się ukryć, to wedle niej orientują się zdarzenia, ludzie i słowa. A my, żyjący w świecie poprzecinanym wieloma bolesnymi granicami, doceniamy szczególnie ten walor powieści. Powieści, która ujęła nas intensywnością swojego niespokojnego nurtu.

Laureatem w kategorii poezja został Tomasz Bąk, za tom O, tu jestem wydany przez Wydawnictwo WBPiCAK. Oprócz nagrodzonej pozycji, jest autorem jeszcze czterech innych książek z wierszami i jednoaktówki, ma też na swoim koncie inne nagrody literackie.

Sekretarz jury Maciej Jakubowiak tak pisze o nagrodzonym: W tej rzeczywistości algorytmicznych determinizmów, który nie pozostawia ani trochę swobody, trzeba pielęgnować wiarę, że Pod pewnymi warunkami zdarza się coś, / co naprawdę się nie zdarza. Takich warunków można szukać wyłącznie w glitchu, w pomyłce, w błędzie, który na krótką chwilę pozwoli powiedzieć „O, tu jestem”.

W kategorii literatura dziecięca (tekst i ilustracje) bezkonkurencyjna okazała się Tkaczka chmur Katarzyny Jackowskiej-Enemuo (tekst) i Marianny Sztymy (ilustracje) z wydawnictwa Albus. Autorka tekstu jest antropolożką kultury, muzykantką, opowiadaczką, autorką projektu „Nieuchronne” i serii podcastów radiowej Dwójki „Między światem a zaświatem”. Marianna Sztyma za swoje ilustracje była parokrotnie wyróżniana w konkursie Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY i konkursie Najpiękniejsze Książki Roku organizowanym przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. W laudacji Agnieszka Sowińska w imieniu jurorów pisze: Wykorzystując elementy tradycyjnej baśni, Katarzyna Jackowska-Enemuo w subtelny, kojący sposób przeprowadza nas symbolicznie przez żałobę – tym, którzy są na to gotowi, pozwala zmierzyć się z utratą, rozpaczą, ze śmiercią. I co najważniejsze: przynosi ukojenie. (...) Warstwa narracji splata się z poetyckimi obrazami Marianny Sztymy, jak w tradycyjnej tkaninie dwuosnowowej, w której warstwy przenikają się, by stworzyć wypełnioną światłem, ponadczasową opowieść.

Najlepszą publikacją 2021 roku w kategorii książka o tematyce warszawskiej w ocenie jurorów jest Wstecz. Historia Warszawy do początku. Jej autorem jest Błażej Brzostek, a wydało ją Muzeum Warszawy. Autor jest badaczem historii społecznej i dziejów miast. W swoim pisarskim dorobku ma przede wszystkim książki o Warszawie, m.in. taką, w której zestawia ze sobą historię Bukaresztu i Warszawy. Jarosław Klejnocki tak pisze o książce „Wstecz”: Pod jego [autora] piórem czy może pod klawiszami narracja meandruje: od perspektywy ogólnej po jednostkową, gdy oglądamy miasto oczami żyjących ongiś bohaterów; od klasycznego wykładu popularnonaukowego po reportaż, teatralny dramat i komedię, od poważnej narracji po anegdotę. Jest to więc opowieść historyczna, a przecież ze wszech miar literacka. Czyta się wspaniale.

Podczas gali finałowej poznaliśmy też pierwsze laureatki w kategorii komiks i powieść graficzna. Są nimi Wanda Hagedorn (autorka znana wcześniej z głośnego komiksu „Totalnie nie nostalgia”) oraz Ola Szmida (twórczyni ilustracji, rysowniczka, animatorka, dla której jest to komiksowy pełnometrażowy debiut) z książką Twarz, brzuch, głowa wydaną przez Kulturę Gniewu. W tej kategorii, podobnie jak w przypadku literatury dziecięcej, nagrodę pieniężną w wysokości 30 000 zł otrzymują zarówno autorka tekstu, jak i ilustracji. Anna Kramek-Klicka i Karolina Szymaniak tak uzasadniają wybór jury: Za śmiałość, bezkompromisowość, radykalizm treści i formy, za wykorzystanie komiksu jako elastycznego medium do prezentowania eseistycznych zagadnień. 

Od 15 lat podpowiadamy, co warto czytać!

W tym roku obchodzimy ważny dla czytelników i czytelniczek jubileusz Nagrody Literackiej m.st. Warszawy. Nagroda sięga swoją historią lat przedwojennych, a w obecnej formie przyznawana jest od 2008 roku. Z okazji 15-lecia powstał wyjątkowy film, który możecie obejrzeć na profilu Fb Nagrody.

Fundator i organizator: Miasto Stołeczne Warszawa

Źródło: Informacja prasowa